Aðgerðir gegn riðu í Austur-Húnavatnssýslu

Eins og fram kom í frétt 10. janúar sl. á vef Matvælastofnunar greindist riða í skimunarsýni í sláturhúsi úr kind frá bænum Eiðsstöðum í Blöndudal, A-Hún, í Húna- og Skagahólfi. Búrekstur á Eiðsstöðum er sameiginlegur með nágrannabænum Guðlaugsstöðum, því er féð á báðum bæjum ein hjörð með tilliti til smitvarna. Komið hefur í ljós að smit var í fé frá báðum bæjum.

Af praktískum ástæðum fór niðurskurður fram í tvennu lagi. Annars vegar 22. febrúar og hins vegar 7. mars sl. og er niðurskurði nú lokið.

Í samræmi við breytingareglugerð nr. 1152/2023 við reglugerð nr. 651/2001 um riðuveiki og útrýmingu hennar, var bændum boðið upp á að láta arfgerðagreina hjörðina með það fyrir augum að opna fyrir möguleikann á hlutaniðurskurði ef eitthvað af kindum fyndist í hjörðinni með verndandi (V) eða mögulega verndandi arfgerðir (MV). Arfgerðargeiningarnar leiddu í ljós að eitthvað er af fé í hjörðinni með verndandi (V) og mögulega verndandi (MV) arfgerðir.

Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins (RML) var fengin til að útbúa ræktunaráætlun fyrir hjörðina og mögulegar sviðsmyndir skoðaðar áður en tekin var ákvörðun í samráði við bændurna um hlutaniðurskurð. Í framhaldi af því var það fé sem ber V eða MV undanskilið niðurskurði.

Ákveðin skilyrði eru sett varðandi það fé sem eftir er á bænum og varðandi uppbyggingu hjarðarinnar. Þau helstu eru:

1. Kindur sem ekki verða skornar niður og þær sem við hjörðina kunna að bætast ber að einangra og halda innan fjárheldra girðinga á bænum í allt að sjö ár frá niðurskurði, enda greinist hefðbundin riða ekki á því tímabili. Matvælastofnun er þó heimilt að leyfa að kindurnar séu haldnar í einangrun annars staðar.
2. Skylt verður að rækta upp hjörðina með það að markmiði að hún verði ónæm fyrir riðu, enda verði allt ásetningsfé arfgerðagreint sé arfgerð ekki þekkt. Sé 75% hluti hjarðarinnar ARR/ARR og restin ARR/MV er Matvælastofnun heimilt að aflétta einangrun en þó aldrei fyrr en að liðnum tveimur árum frá niðurskurði.
3. Við ræktun skal eingöngu nota ARR/ARR hrúta á meðan takmarkanir gilda, auk hrúta sem bera MV/MV arfgerðir. Aðeins árið 2024 er í undantekningatilvikum heimilt að nota eigin ARR/x hrúta (x má ekki vera VRQ). Lömbum sem ekki bera ARR eða MV ber að slátra.
4. Aðkeyptir hrútar skulu vera ARR/ARR, en heimilt er að kaupa að lambgimbrar sem bera ARR/x (x má ekki vera VRQ).
5. Framvísa þarf til Matvælastofnunar öllu fé 18 mánaða og eldra sem drepst eða er aflífað á bænum og úr því skal taka heila- og eitlasýni. Jafnframt ber að upplýsa Matvælastofnun um vanhöld úr heimahögum eða af afrétti.
6. Matvælastofnun er heimilt að leyfa flutning ARR/ARR hrúta frá bænum á aðra bæi innan varnarhólfs þar sem ekki er fé með næmar arfgerðir, þó ekki fyrr en að tveimur árum liðnum frá niðurskurði.
7. Fé sem ber ARR/x og lömbum 3ja mánaða og yngri er heimilt að slátra án takmarkana.
8. Fé sem ekki ber ARR og er eldra en 3ja mánaða er heimilt að senda til slátrunar að því tilskyldu að tekin séu heila- og eitlasýni og beðið niðurstöðu greininga áður en dreifing afurða yrði leyfð.
9. Ásetningsfé sem ekki er ARR/ARR eða ARR/MV skal sérstaklega litamerkt (rauð merki), skv. 5.gr. reglugerðar nr. 651/2001.
10. Á sjö ára takmörkunartímanum og á meðan enn er fé í hjörðinni í einangrun, er heimilt að setja á afrétt fé með ARR/ARR eða ARR/MV arfgerðir, en þó ekki fyrr en að tveimur árum liðnum frá niðurskurði.

Upplýsingafundur um riðu verður haldinn þriðjudaginn 12. mars n.k. kl 20:00 í BHS-salnum að Húnabraut 13, Blönduósi. Fulltrúar MAST og RML hafa framsögu og svara spurningum. Fundurinn er öllum opinn.