Brexit - útflutningur til Bretlands

Áætlað landamæraeftirlit frá 31. janúar 2024

Á árinu 2023 hófu bresk yfirvöld kynningu á drögum að því landamæraeftirliti sem taka á gildi í skrefum frá og með 31. janúar 2024. Hlekki að upplýsingasíðum breskra yfirvalda er að finna hér að neðan en helstu atriði hafa verið dregin út.

Border Target Operating Model - gefið út í ágúst 2023

Innleiðingaráætlun landamæraeftirlits er sem hér segir:

• 31. janúar 2024: Vottorða verður krafist fyrir afurðir með miðlungs áhættu; þ.e. fyrir dýraafurðir, plöntur, plöntuafurðir og afurðir ekki úr dýraríkinu sem lúta sérstöku eftirliti. Þegar er í gildi vottunarkrafa vegna dýra og afurða sem fylgir mikil áhætta.
• 30. apríl 2024: Innleiðing gagnaskoðunar og áhættumiðaðrar auðkenna- og vöruskoðunar á afurðum með miðlungs áhættu.
• 31. október 2024: Single Trade Window gáttin verður tekin í notkun.

Áhættuflokkar innfluttra dýra og dýraafurða frá EES

Athugið að upptalningin í töflunni er ekki tæmandi og eingögnu ætluð til viðmiðunar. Sjá nánar um áhættuflokkun á heimasíðu breskra yfirvalda, þar má m.a. fletta upp áhættuflokkum eftir tollskrárnúmerum.

Import risk categories for animal and animal product imports from the EU to Great Britain: summary tables

*Skilyrði sem villtur fiskur þarf að uppfylla til að falla undir minnsta áhættuflokkinn:

• Fiskurinn skal koma frá og vera merktur samþykktri starfsstöð
• Fiskurinn er ekki lifandi né lífvænlegur (væri honum skilað aftur út í umhverfið)
• Fiskurinn hefur ekki farið í frekari vinnslu, t.d. hitun, herðingu, reykingu, þurrkun, marineringu o.s.frv. skv. skilgreiningu í 2. gr. reglugerðar ESB 852/2004
• Sendingunni skulu fylgja t.d. veiðivottorð (IUU documents) og staðfesting á vinnslu/geymslu þar sem við á
• Fiskurinn má ekki vera af tegundum sem fylgir áhætta af histamín myndun (s.s. makríll, síld, túnfiskur o.fl.).

Athygli er vakin á því að eftir að vottorðakrafa og aukið landamæraeftirlit tekur gildi í Bretlandi verður ekki hægt að flytja dýraafurðir til Bretlands sem ekki eiga uppruna í samþykktum starfsstöðvum. Á þetta t.d. við um fisk úr fiskiskipum sem skilgreind eru sem frumframleiðendur og hafa ekki samþykkisnúmer. Tíðkast hefur að landa afla beint úr slíkum skipum í gáma til útflutnings. Til þess að vera bær til útflutnings þurfa dýraafurðir að fara í gegnum samþykkta starfsstöð.

Heilbrigðisvottorð frá 31.01.24 - TRACES 

Vottorð sem fylgja afurðum til Bretlands skulu vera rafrænt undirrituð og rekjanleg t.d. með QR kóða. Traces kerfið býður upp á þennan möguleika og mun Matvælastofnun nota Traces vegna útgáfu vottorða til Bretlands. Traces er skráningar- og vottunarkerfi ESB sem heldur utan um innflutning dýra og eftirlitsskyldra afurða. Nýlega var bætt við möguleikanum á að gefa út vottorð vegna útflutnings frá ESB/EES og vottorðaform til Bretlands (GB) er að finna í kerfinu.

• Til þess að sækja um vottorð í Traces er nauðsynlegt að hafa aðgang að kerfinu.
• Allir geta sótt um aðgang en MAST þarf að staðfesta (validate) umsækjandann. 
• Einn fulltrúi fyrirtækis getur verið skilgreindur sem stjórnandi (admin) og getur hann þá staðfest aðra starfsmenn fyrirtækisins.
• Nauðsynlegt er að hafa rétt tollskrárnúmer vörunnar sem um ræðir þar sem vottorðaform tengist tollskrárnúmerum.
• Umsækjandi skal skrá allar nauðsynlegar (stjörnumerktar) upplýsingar í Part I af vottorði og velur "submit for certification"

Umsóknir og afgreiðsla vottorða

• Vottorð eru afgreidd á virkum dögum á afgreiðslutíma inn- og útflutningsdeildar
• Senda skal inn fullbúna beiðni um vottorð a.m.k. sólarhring (virkir dagar) áður en varan er send úr landi.
• Allar nauðsynlegar upplýsingar skulu vera til staðar til að hægt sé að gefa út vottorð. Vanti nauðsynlegar upplýsingar í vottorðið verður það ekki gefið út.
• Vottorð eru afgreidd svo fljótt sem unnt er, en MAST áskilur sér sólarhring til að gefa út vottorð, svo fremi sem allar nauðsynlegar upplýsingar (og gögn) liggja fyrir.
• Styttri afgreiðslutími er mögulegur fyrir ferskar afurðir en þá skal gera MAST viðvart.
• Vottorð skulu gefin út í síðasta lagi sama dag og sending fer úr landi.

Sækja um vottorð

1. Sækja um hleðslustaðfestingar með hefðbundnum hætti (búfjárafurðir til manneldis)
2. Sækja um vottorð í Traces
3. Tilkynna um vottorðabeiðni í þjónustugátt - umsókn nr. 9.02

Af hverju líka í þjónustugátt?

• Tryggja þarf að beiðnin berist til MAST
• Betri yfirsýn yfir umsóknir fyrir útflytjanda
• Innheimt í gegnum þjónustugátt
• Lögleg varðveisla gagna

Gagnlegir hlekkir

Hlekkir að upplýsingasíðum breskra yfirvalda:

• Áhættuflokkun fyrir dýr og dýraafurðir og upplýsingar um áhættuflokkun
• Áhættuflokkun plantna og plöntuafurða (niðurstaða liggur ekki fyrir fyrir afurðir frá Íslandi)
• Sýnishorn af heilbrigðisvottorðaformum til Bretlands og upplýsingar um hvernig skal fylla þau út
• Aðgerðaráætlun um innleiðingu landamæraeftirlits
• Stefnumótun um landamæri til 2025
• Upptökur frá kynningum DEFRA fyrir hagaðila (YouTube)
• Næstu kynningarfundir DEFRA fyrir hagaðila

Núverandi innflutningseftirlit í Bretlandi 

• Innflutningur dýraafurða og aukaafurða skal tilkynntur og forskráður í IPAFFS. Tilkynna skal innflutning með a.m.k. fjögurra klst fyrirvara. Athugið! Þetta er í höndum innflytjanda í Bretlandi.
• Lifandi dýr (þ.m.t. kímefni/erfðaefni): innflutningur skal skráður í IPAFFS (þetta gildir þó ekki um gæludýr sem flutt eru til Bretlands með fylgd).
• Aukaafurðir í áhættuflokki 1 og 2: sækja skal um leyfi fyrirfram hjá DEFRA og forskrá sendinguna í IPAFFS.
• Afurðir/vörur sem lúta sérstöku eftirliti (products subject to safeguard measures) skulu forskráðar í IPAFFS og þeim skal fylgja heilbrigðisvottorð.

Skilgreiningar

• IPAFFS (Import of Products, Animals, Food and Feed System). Skráningarkerfi breskra yfirvalda fyrir innflutning lifandi dýra, dýraafurða og annarra áhættusamra matvæla  til Bretlands.  Innflytjandi í Bretlandi skal skrá sendingar með eftirlitsskyldum afurðum í IPAFFS.
• DEFRA (Department for Environment, Food and Rural Affairs) – landbúnaðarráðuneyti Bretlands
• APHA (Animal and plant health agency) – stofnun sem fer með eftirlit með löggjöf varðandi dýra- og plöntuheilbrigði (sambærileg Matvælastofnun)
• BCP (Border control post) - landamæraeftirlitsstöð: eftirlitsstöð staðsett við þar sem landamæraskoðun/innflutningseftirlit á sendingum fer fram. Landamæraeftirlitsstöðvar eru skilgreindar m.t.t. vörutegunda/lifandi dýra sem stöðin getur tekið við. Yfirlit yfir landamæraeftirlitsstöðvar í Bretlandi.