Brexit - útflutningur til Bretlands
Sjá mikilvægar upplýsingar hér að neðan um áætlað landamæraeftirlit frá 31. janúar 2024
Þann 31. desember 2020 lauk aðlögunartímabili vegna útgöngu Bretlands úr Evrópusambandinu. Í kjölfarið var Bretland skilgreint sem þriðja ríki gagnvart ESB/EES. Til stóð að bresk yfirvöld innleiddu landamæraeftirlit og kröfu um heilbrigðisvottorð með afurðum, í nokkrum þrepum frá og með 1. janúar 2022 en í lok apríl 2022 var þeim fyrirætlunum breytt, þ.e. kröfunni um heilbrigðisvottorð var frestað til ársloka 2023. Í lok ágúst 2023 var aftur tilkynnt um frestun á innleiðingu landamæraeftirlitsins, sem nú skal hefjast 31. janúar 2024. Eftir sem áður skulu innflytjendur í Bretlandi tilkynna innflutning í IPAFFS (sjá nánar að neðan).
- Frétt (31. ágút 2023) um frestun innleiðingu landamæraeftirlits og vottunarkröfu ákveðinna afurða í Bretlandi
- Frétt (19. apríl 2023) um innleiðingu landamæraeftirlits í Bretlandi og vottunarkröfu vegna afurða frá ESB/EES
- Frétt (3. maí 2022) um frestun kröfu um heilbrigðisvottorð til 2023
Áætlað landamæraeftirlit frá 31. janúar 2024
Á árinu 2023 hófu bresk yfirvöld kynningu á drögum að því landamæraeftirliti sem taka á gildi í skrefum frá og með 31. janúar 2024. Hlekki að upplýsingasíðum breskra yfirvalda er að finna hér að neðan en helstu atriði hafa verið dregin út.
Innleiðingaráætlun landamæraeftirlits er sem hér segir:
- 31. janúar 2024: Vottorða verður krafist fyrir afurðir með miðlungs áhættu; þ.e. fyrir dýraafurðir, plöntur, plöntuafurðir og afurðir ekki úr dýraríkinu sem lúta sérstöku eftirliti. Þegar er í gildi vottunarkrafa vegna dýra og afurða sem fylgir mikil áhætta.
- 30. apríl 2024: Innleiðing gagnaskoðunar og áhættumiðaðrar auðkenna- og vöruskoðunar á afurðum með miðlungs áhættu.
- 31. október 2024: Single Trade Window gáttin verður tekin í notkun.
Yfirlit áhættuflokka innfluttra dýra og dýraafurða frá EES:
| Áhættuflokkur | Afurðir | Kröfur og nauðsynleg fylgigögn |
| Mikil áhætta | Lifandi dýr og kímefni auka vara sem um gilda sérstakar varúðarráðstafanir |
Tilkynna þarf um sendingar í gegnum IPAFFS |
| Miðlungs áhætta | Hrátt, kælt eða frosið kjöt, kjötvörur, ákveðnar mjólkurvörur, ABP til nota í fóður, ákveðnar fiskafurðir (t.d. eldisfiskur og skelfiskur), lifandi lagardýr innflutt sem matvæli |
Tilkynna þarf um sendingar í gegnum IPAFFS |
| Lítil áhætta |
Unnar vörur sem eru stöðugar við stofuhita, samsettar eða tilteknar kjöt-, fisk- eða mjólkurvörur, unnar aukaafurðir (ABP) og villtur fiskur (að uppfylltum skilyrðum)* |
Tilkynna þarf um sendingar í gegnum IPAFFS Viðskiptaskjöl |
Athugið að upptalningin í töflunni er ekki tæmandi og eingögnu ætluð til viðmiðunar. Sjá nánar um áhættuflokkun á heimasíðu breskra yfirvalda, þar má m.a. fletta upp áhættuflokkum eftir tollskrárnúmerum.
*Skilyrði sem villtur fiskur þarf að uppfylla til að falla undir minnsta áhættuflokkinn:
- Fiskurinn skal koma frá og vera merktur samþykktri starfsstöð
- Fiskurinn er ekki lifandi né lífvænlegur (væri honum skilað aftur út í umhverfið)
- Fiskurinn hefur ekki farið í frekari vinnslu, t.d. hitun, herðingu, reykingu, þurrkun, marineringu o.s.frv. skv. skilgreiningu í 2. gr. reglugerðar ESB 852/2004
- Sendingunni skulu fylgja t.d. veiðivottorð (IUU documents) og staðfesting á vinnslu/geymslu þar sem við á
- Fiskurinn má ekki vera af tegundum sem fylgir áhætta af histamín myndun (s.s. makríll, síld, túnfiskur o.fl.).
Þau heilbrigðisvottorðaform sem Bretar hafa birt (og á að nota frá 31. janúar 2024) eru enn til skoðunar hjá yfirvöldum á Íslandi. Nánari upplýsingar um hvernig sótt verður um vottorð hjá MAST og hvernig þau geta fylgt sendingum eru væntanlegar síðar.
Athygli er vakin á því að eftir að vottorðakrafa og aukið landamæraeftirlit tekur gildi í Bretlandi verður ekki hægt að flytja dýraafurðir til Bretlands sem ekki eiga uppruna í samþykktum starfsstöðvum. Á þetta t.d. við um fisk úr fiskiskipum sem skilgreind eru sem frumframleiðendur og hafa ekki samþykkisnúmer. Tíðkast hefur að landa afla beint úr slíkum skipum í gáma til útflutnings. Til þess að vera bær til útflutnings þurfa dýraafurðir að fara í gegnum samþykkta starfsstöð.
Hlekkir að upplýsingasíðum breskra yfirvalda:
- Áhættuflokkun fyrir dýr og dýraafurðir og upplýsingar um áhættuflokkun
- Áhættuflokkun plantna og plöntuafurða (niðurstaða liggur ekki fyrir fyrir afurðir frá Íslandi)
- Sýnishorn af heilbrigðisvottorðaformum til Bretlands og upplýsingar um hvernig skal fylla þau út
- Aðgerðaráætlun um innleiðingu landamæraeftirlits
- Stefnumótun um landamæri til 2025
Núverandi innflutningseftirlit í Bretlandi
- Innflutningur dýraafurða og aukaafurða skal tilkynntur og forskráður í IPAFFS. Tilkynna skal innflutning með a.m.k. fjögurra klst fyrirvara. Athugið! Þetta er í höndum innflytjanda í Bretlandi.
- Lifandi dýr (þ.m.t. kímefni/erfðaefni): innflutningur skal skráður í IPAFFS (þetta gildir þó ekki um gæludýr sem flutt eru til Bretlands með fylgd).
- Aukaafurðir í áhættuflokki 1 og 2: sækja skal um leyfi fyrirfram hjá DEFRA og forskrá sendinguna í IPAFFS.
- Afurðir/vörur sem lúta sérstöku eftirliti (products subject to safeguard measures) skulu forskráðar í IPAFFS og þeim skal fylgja heilbrigðisvottorð.
Skilgreiningar
- IPAFFS (Import of Products, Animals, Food and Feed System). Skráningarkerfi breskra yfirvalda fyrir innflutning lifandi dýra, dýraafurða og annarra áhættusamra matvæla til Bretlands. Innflytjandi í Bretlandi skal skrá sendingar með eftirlitsskyldum afurðum í IPAFFS.
- DEFRA (Department for Environment, Food and Rural Affairs) – landbúnaðarráðuneyti Bretlands
- APHA (Animal and plant health agency) – stofnun sem fer með eftirlit með löggjöf varðandi dýra- og plöntuheilbrigði (sambærileg Matvælastofnun)
- BCP (Border control post) - landamæraeftirlitsstöð: eftirlitsstöð staðsett við þar sem landamæraskoðun/innflutningseftirlit á sendingum fer fram. Landamæraeftirlitsstöðvar eru skilgreindar m.t.t. vörutegunda/lifandi dýra sem stöðin getur tekið við. Yfirlit yfir landamæraeftirlitsstöðvar í Bretlandi.