Skýrsla um sölu sýklalyfja í Evrópu 2015
Lyfjastofnun Evrópu gaf nýverið út skýrslu með ítarlegri samantekt um sölu sýklalyfja fyrir dýr í 30 Evrópulöndum fyrir árið 2015. Helstu niðurstöður skýrslunnar eru þær að það hefur dregið úr heildarsölu sýklalyfja í Evrópu milli árana 2011 og 2015, eða um 13%, þó heildarsala geti verið breytileg milli landa. 25 af 30 löndum hafa skilað inn gögnum frá árinu 2011 og í 15 þeirra hefur sala sýklalyfja dregist saman um a.m.k. 5% en í 8 þeirra hefur sala aukist um meira en 5%. Þessi breytileiki milli landa getur stafað m.a. af mismunandi samsetningu í fjölda dýra, mismun í dýrahaldi, sjúkdómsstöðu o.fl.
Til að gera samanburð á milli landa mögulegan hafa magntölur í skýrslunni verið leiðréttar m.t.t. fjölda dýra í hverju landi. Þegar bornar eru saman tölur milli landa má sjá að Noregur, Ísland og Svíþjóð eru enn með töluvert minni sölu sýklalyfja en önnur Evrópulönd. Grikkland, sem skilaði inn gögnum í fyrsta skipti fyrir árið 2015, er með mestu söluna en Spánn, Ítalía og Ungverjaland koma þar á eftir. Þegar skoðuð er samanlögð heildarsala í öllum Evrópulöndum út frá lyfjaflokkum var mest selt af tetracyclin samböndum, pensillínum og súlfonamíðum eða tæp 70% samanlagt. Á Norðurlöndunum er hlutfallslega meira selt af pensillín sýklalyfjum en annarsstaðar og eru beta-laktamasanæm pensillín þar í meirihluta. Í skýrslunni er lögð áhersla á að skoða þurfi notkun mikilvægra sýklalyfja sem eru í mesta forgangi á lista Alþjóða Heilbrigðisstofnunarinnar (WHO). Lyf í þessum flokkum eru mikilvæg sem síðasta úrræðið við meðhöndlun erfiðra sýkinga í mönnum, þegar önnur sýklalyf virka ekki, og ætti einungis að nota þau sem síðasta val við meðhöndlun á dýrum. Ísland kemur vel út í því samhengi en engin sala er á makrólíðum, linkósamíðum, kínólónum og pólímýxin sýklalyfjum og mjög lítil sala er á 3. og 4. kynslóða cefalósporínum.
Auk þess að skoða heildarsölu út frá flokkum sýklalyfja var salan einnig skoðuð út frá því á hvaða formi lyfið er, sem gefur vísbendingar um hvort um einstaklings- eða hópmeðhöndlun sé að ræða. Þar má sjá að 91,1% af samanlagðri heildarsölu í þessum 30 Evrópulöndum var á lyfjaformum sem er algengt að nota í hópmeðhöndlun og gefin eru með fóðri eða drykkjarvatni. Breytileiki milli landa var mikill hvað þetta varðar og er Ísland þar með gjörólíkar tölur en 84% af seldum sýklalyfjum hér á landi eru í formi stungulyfja, sem eru nánast eingöngu notuð við einstaklingsmeðhöndlun. Hafa ber í huga að sölutölur fyrir sýklalyf á töfluformi eru ekki talin með þar sem gert er ráð fyrir að þau séu nánast eingöngu notuð við meðhöndlun gæludýra en ekki búfjár. Í upphafi skýrslunnar er hlutfall sýklalyfja á töfluformi í heildarsölu sýklalyfja skoðað og sést þá að sýklalyf á töfluformi eru aðeins 0,7% af heildarmagni seldra sýklalyfja í Evrópu árið 2015. Ísland, Finnland, Lúxemborg, Noregur, Slóvenía og Svíþjóð skera sig þó úr þar sem hlutfall seldra sýklalyfja á töfluformi er þar meira eða allt frá 5,2% á Íslandi og upp í 13,6% í Finnlandi. Hlutfall seldra sýklalyfja á töfluformi hefur smátt og smátt aukist hérlendis frá árinu 2011. Til viðbótar við notkun í gæludýr hérlendis eru sýklalyf á töfluformi notuð á vorin í sauðburði vegna slefsýki hjá lömbum.
Skýrsla þessi er mikilvæg vísbending um þróun á notkun sýklalyfja í Evrópulöndum enda er notkun sýklalyfja mikill áhrifavaldur á þróun sýklalyfjaónæmis, sem er talin vera ein alvarlegasta heilbrigðisvá fyrir menn og dýr. Jákvætt er að sjá að sala sýklalyfja í Evrópu heldur áfram að dragast saman og að leiðbeiningar og upplýsingaherferðir, hvort sem er landsbundin, í Evrópu eða alþjóðleg, virðast bera árangur. Evrópusambandið gaf árið 2015 út leiðbeiningar um skynsama notkun á sýklalyfjum fyrir dýr og Lyfjastofnun Evrópu í samstarfi við Matvælaöryggisstofnun Evrópu (EFSA) birtu árið 2016 vísindaálit yfir aðferðir til að draga úr þörf á notkun sýklalyfja í dýrum byggt á "reduce-rethink-replace" nálguninni. Það verður því forvitnilegt að sjá í næstu skýrslum Lyfjastofnunar Evrópu hvaða áhrif það hefur á sölutölur sýklalyfja.
Ítarefni:
Frétt uppfærð: 23.11.17 11:00