Næringarskortur olli sauðfjárdauðanum árið 2015
Í tilefni fréttaflutnings í síðustu viku um að orsök sauðfjárdauðans árið 2015 sé óþekkt vill Matvælastofnun árétta fyrra álit sitt um að orsök sauðfjárdauðans árið 2015 hafi verið næringarskortur. Að mati stofnunarinnar má rekja næringarskortinn til margra samverkandi þátta en fyrst og fremst til lélegra heyja vegna vætutíðar sumarið 2014 og til mikils kulda veturinn eftir. Féð fékk nóg hey en það var illmeltanlegt og næringarsnautt. Afleiðingarnar voru þær að féð fékk ekki nægjanlega orku til að viðhalda starfsemi líkamans, framleiða hita og öll umframorka fór í vöxt fóstra.
Haustið 2015 bentu rannsóknarniðurstöður hvorki til þess að um smitsjúkdóm né áhrif frá eldgosinu í Holuhrauni væri að ræða. Á þeim tíma hafði Matvælastofnun þó fyrirvara á fyrrnefndu áliti sínu þar sem ekki var hægt að útiloka aðrar undirliggjandi orsakir með óyggjandi hætti og óskaði því eftir opinberu fjármagni til áframhaldandi rannsókna. Ekki fékkst fjármagn til að halda rannsókninni áfram.
Matvælastofnun hélt hins vegar áfram að safna upplýsingum frá bændum um afdrif, heimtur og ástand fjárins að lokinni smölun sumarið og haustið 2015. Ekki var vart við óeðlileg afföll yfir sumarmánuðina 2015, féð virtist almennt skila sér vel af fjalli og í góðu ásigkomulagi. Skýrsluhald sauðfjárbænda studdi við það, árið 2014 var meðalfjöldi lamba til nytja 1,66 en árið 2015 var hann 1,63. Árið 2014 var 519.568 lömbum slátrað og meðalfallþunginn var 16,6 kg. Árið 2015 var hinsvegar töluvert færri lömbum slátrað eða 504.844 en einungis 0,1 kg munaði á fallþunga milli ára, sem var 16,5 kg. Matvælastofnun fylgdi málinu eftir með því að hafa samband við bændur sem urðu fyrir miklum afföllum og fylgjast með gangi mála hjá þeim.
Á málþingi Landbúnaðarháskólans 3. mars sl. um sauðfjárdauðann með vísindamönnum skólans, ráðunautum, starfandi dýralæknum og sérfræðingum Matvælastofnunar var tekið undir niðurstöðu Matvælastofnunar. Að öllu samanlögðu er hafið yfir skynsamlegan vafa að orsök sauðfjárdauðans 2015 var næringarskortur sem kom fyrst og fremst til vegna lélegra heyja frá sumrinu áður. Matvælastofnun birti þetta álit sitt í nóvember 2015 og áréttaði það í starfsskýrslu sinni 2015 (bls. 49-50). Mikilvægt er að draga lærdóm af sauðfjárdauðanum en hann er hve brýnt það er að þekkja innihald fóðursins og meltanleika þess, taka heysýni, láta mæla þau og reikna út fóðurgjöf miðað við orkuþörf og aðra mikilvæga áhrifaþætti.
Ítarefni
- Framhaldsrannsókn á sauðfjárdauða - frétt Matvælastofnunar frá 05.11.15
- Rannsókn á sauðfjárdauða - frétt Matvælastofnunar frá 09.07.15
- Áfangaskýrsla um sauðfjárdauða 2014-2015
- Starfsskýrsla 2015 - Matvælastofnun: A3 opnur (10MB) / A4 síður (11MB)