Vöktun á súnum 2020
Matvælastofnun hefur birt skýrslu um vöktun súna og sýklalyfjaónæmis 2020 á vef stofnunarinnar.
Súnur eru sjúkdómar eða sýkingavaldar (súnuvaldar) sem smitast á milli manna og dýra. Eftirlit með salmonellu (Salmonella spp.) og kampýlóbakter (Campylobacter spp.) á fyrri stigum matvælakeðjunnar er öflugt hér á landi og skilar neytendum auknu matvælaöryggi. Aðrar matarbornar bakteríur valda sjaldnar sjúkdómi í fólki en í ljósi þess að um mjög alvarlega sjúkdóma getur verið að ræða er eftirlit með þeim bakteríum ekki síður mikilvægt.
Salmonella
Markmið landsáætlunar Matvælastofnunar um viðbrögð og varnir gegn salmonellu í alifuglum og afurðum þeirra er að tíðni salmonellu sé undir 1%. Annað árið í röð reyndist hún vera yfir þeim mörkum eða 1,5% í eldi og 1,7% við slátrun. Aukningin er til komin vegna endurtekinna smita á fáum búum þar sem erfitt hefur reynst að losna við tiltekna stofna bakteríunnar. Niðurstöðurnar sýna að stöðugt þarf að vera á varðbergi og hvetja til réttrar meðhöndlunar á matvælum hjá neytendum.
Kampýlóbakter
Með innleiðingu reglugerðar (EB) nr. 2017/1495 setti Evrópusambandið tímasett markmið um að draga úr kampýlóbaktermengun í alifuglakjöti. (Fram til ársins 2020: að hámarki 40% sýna tekin við slátrun kjúklinga með yfir 1.000 cfu/g kampýlóbakter árlega í hverju aðildarlandi. Á árunum 2020-2024: að hámarki 30% sýna árlega og eftir 2025: að hámarki 20% sýna). Á Íslandi var reglugerðin innleidd árið 2019 með strangari markmiðum, þ.e. að hámarki 20% sýna með yfir 500 cfu/g. Það markmið hefur náðst og betur en það. Í öllum sýnum sem á annað borð voru yfir greiningarmörkum var fjöldinn undir 500 cfu/g. Þetta er frábær árangur og gefur sterkar vísbendingar um það að sýkingarhætta fyrir fólk við eldun og neyslu íslensks kjúklingakjöts sé lítil. Ekki greindist kampýlóbakter í ófrosnu innlendu kjúklingakjöti á markaði.
Fjórir kjúklingahópar í eldi greindust með kampýlóbakter árið 2020. Þrátt fyrir jákvæða greiningu í eldi fannst ekki kampýlóbakter við slátrun með talningaraðferðinni í þremur hópanna, einungis í einum sláturhópi sem var rétt yfir greiningamörkum (10 cfu/g). Svipaðar niðurstöður komu fram varðandi kalkúnahópana. Það er áhugavert þar sem rannsóknir hafa sýnt að hættan á menguðum afurðum er mest hjá alifuglahópum sem hafa greinst smitaðir í eldi. Ekki er hægt að útskýra þessar niðurstöður nema með frekari rannsóknum.
STEC
Skimað var fyrir shigatoxín myndandi E. coli (STEC) í nautgripa- og lambahakki. Um er að ræða E. coli stofna sem geta myndað eiturefni og valdið alvarlegum veikindum hjá fólki. Niðurstöður skimana benda til að bakterían sé hluti af örveruflóru íslenskra nautgripa og sauðfjár. Rannsaka þarf þó betur algengi STEC í búfé og skerpa á fyrirbyggjandi aðgerðum í sláturhúsum og kjötvinnslum til að minnka líkur á að STEC berist í kjötið. Ennfremur þarf að koma í veg fyrir að óhreinir gripir komi í sláturhús.
Listería
Listeria monocytogenes finnst reglulega í tilteknum áhættuafurðum og framleiðsluumhverfi þeirra hér á landi. Á árinu var fram haldið átaksverkefni sem hófst árið 2019. Verkefnið fellst í sérstöku eftirliti með matvælafyrirtækjum sem framleiða matvæli tilbúin til neyslu með áherslu á reyktar og grafnar lagarafurðir, osta og kjötálegg. Farið er sérstaklega yfir sýnatökuáætlun og fyrirbyggjandi aðgerðir fyrirtækja gegn Listeria monocytogenes.
Innflutningseftirlit
Við innflutningseftirlit með dýraafurðum frá löndum utan EES eru reglulega tekin sýni til greininga á Salmonella spp., Listeria monocytogenes og E. coli. Á árinu 2020 voru tekin sýni úr sendingum af hrognum, mysudufti, kjötafurðum (tilbúnum kjúklinga-réttum) og gæludýrafóðri. Sýnin reyndust öll neikvæð.